बटाटावड्याची फिलॉसॉफी

उकडलेल्या बटाट्यात कांदा, लसूण, अद्रक, कोथिंबीर, कडीपत्ता,तिखट,मीठ मिसळून तयार केलेल्या गोलाकार गोळ्यांना 'वडा' म्हणत नाहीत. त्या गोळ्यांना जेव्हा बेसन पिठाच्या आवरणात गुंडाळून उकळत्या तेलात सोडले जाते तेव्हाच त्याला 'बटाटा वडा' हे नाव प्राप्त होते. आपल्याही आयुष्यात जरी सगळे रंग आणि चवी मिसळल्या गेल्या असल्या तरी संघर्षरुपी तेलात आयुष्य तळल्याशिवाय स्वतंत्र ओळख निर्माण होत नाही आणि जर त्याच तेलातून वेळीच बाहेर आलो नाही तर आयुष्य करपल्याशिवायही राहत नाही.

परिस्थितीच्या तेलात स्वतःला झोकून दिले की तुमची किंमत आपोआप वाढते. नुसतं कढईच्या जवळ बसून राहिलात तर कालांतराने तारुण्याचा वास सुटेल म्हणूनच सगळ्या गोष्टी जुळून आल्या की संघर्षरुपी तेलात उडी घेण्याचे सामर्थ्य ठेवा. हे जग तुम्हाला वेगळ्या नावाने ओळखायला लागेल. अहो सभोवताल आपल्याला खूप काही शिकवत असतो फक्त डोळ्याला दिसलेल्या गोष्टीवर मेंदूला विचार करायला भाग पाडले की असे तत्वज्ञान निर्माण होते. बाकी पुन्हा कधी वडा खाताना हा माझा लेख जरूर आठवा.

वक्ता तथा लेखक : विशाल गरड

दिनांक : २७ नोव्हेंबर २०२०

निलावती

उकडलेल्या बटाट्यात कांदा, लसूण, अद्रक, कोथिंबीर, कडीपत्ता,तिखट,मीठ मिसळून तयार केलेल्या गोलाकार गोळ्यांना 'वडा' म्हणत नाहीत. त्या गोळ्यांना जेव्हा बेसन पिठाच्या आवरणात गुंडाळून उकळत्या तेलात सोडले जाते तेव्हाच त्याला 'बटाटा वडा' हे नाव प्राप्त होते. आपल्याही आयुष्यात जरी सगळे रंग आणि चवी मिसळल्या गेल्या असल्या तरी संघर्षरुपी तेलात आयुष्य तळल्याशिवाय स्वतंत्र ओळख निर्माण होत नाही आणि जर त्याच तेलातून वेळीच बाहेर आलो नाही तर आयुष्य करपल्याशिवायही राहत नाही.

परिस्थितीच्या तेलात स्वतःला झोकून दिले की तुमची किंमत आपोआप वाढते. नुसतं कढईच्या जवळ बसून राहिलात तर कालांतराने तारुण्याचा वास सुटेल म्हणूनच सगळ्या गोष्टी जुळून आल्या की संघर्षरुपी तेलात उडी घेण्याचे सामर्थ्य ठेवा. हे जग तुम्हाला वेगळ्या नावाने ओळखायला लागेल. अहो सभोवताल आपल्याला खूप काही शिकवत असतो फक्त डोळ्याला दिसलेल्या गोष्टीवर मेंदूला विचार करायला भाग पाडले की असे तत्वज्ञान निर्माण होते. बाकी पुन्हा कधी वडा खाताना हा माझा लेख जरूर आठवा.

वक्ता तथा लेखक : विशाल गरड

दिनांक : २७ नोव्हेंबर २०२०

आयर्न गर्ल पूजा मोरे

शेतकऱ्यांच्या प्रश्नांची जाण, संघर्ष करण्याची शक्ती, नडला तर भिडण्याची ताकद आणि कष्ट करण्याची दुर्दम्य इच्छा असणारी युवती म्हणजेच पूजा मोरे. हिच्या आईवडिलांनी काळ्या आईची खूप मनोभावे 'पूजा' केली असावी म्हणून त्याच काळ्या आईची सेवा करणाऱ्या शेतकऱ्यांच्या न्याय हक्कासाठी लढणारी 'पूजा' त्यांच्या पोटी जन्माला आली. ती जरी मराठा क्रांती मोर्चामुळे प्रकाशझोतात आली असली तरी सामाजिक प्रश्नावर ती खूप आधीपासून काम करत होती म्हणूनच सर्वात कमी वयात ती पंचायत समितीची सदस्य झाली आणि आज स्वाभिमानी पक्षाची युवती प्रदेशाध्यक्ष आहे.

भविष्यात ती आमदार होईल का खासदार होईल यापेक्षा एका सामान्य कुटुंबात जन्माला येऊन आजघडीस तिने लाखो शेतकऱ्यांच्या हृदयात त्याहीपेक्षा मोठी जागा निर्माण केली आहे हे विशेष. पद मिळावे म्हणून नाही तर चळवळीच्या माध्यमातून आपल्याकडून अजरामार काम घडावे जे लोकांच्या पिढ्यान पिढ्या लक्ष्यात राहील यासाठी ती प्रयत्नशील असते. शेतकरी हितासाठी तिचा निःपक्षपाती विरोध तिच्या राजकारणाची उंची स्पष्ट करतो. या पोरीवर लिहायचं म्हणलं तर एक पुस्तक तयार होईल पण तूर्तास अभिष्टचिंतनपर इतकंच.

वक्ता तथा लेखक : विशाल गरड

दिनांक : २२ नोव्हेंबर २०२०

लेकीचे प्रयत्न

आज माझ्या मुलीला सात महिने पूर्ण झालेत, सध्या दिसेल त्या वस्तूला धरून उभे राहण्यासाठी तिची धडपड सुरू आहे. विरा जेवायला जाताना 'ओ, लक्ष द्या जरा तिच्याकडे असे सांगून गेली. मी देखील दोन तीन खेळणी तिच्यापुढे टाकून तिच्या हालचालींचे निरीक्षण करत बसलो. आपण म्हणतो मोठ्यांचे संस्कार लहानांवर होत असतात पण लहानांचे बारिक निरीक्षण केले तर ते सुद्धा अपल्यावर संस्कार करू शकतात. मी कॉटवर झोपलो होतो आणि ती शेजारी खेळत बसली होती. खेळता-खेळता ती माझ्या जवळ आली, कॉटवरून खाली पडू नये म्हणून मी तिला माझा पाय आडवा लावला; मग ती त्या पायाला धरून उभा राहण्याचा प्रयत्न करू लागली. मला उत्सुकता होती की नेमकं ती केव्हा उभारते.

कित्येक वेळा ती पडली पण मी तिला हाताचा आधार दिला नाही. धरायची, पडायची पण न रडता पुन्हा उभा राहण्याचा प्रयत्न करायची. मी फक्त तिच्याकडे पाहत होतो पण अखेर तब्बल १६ वेळेस पडल्यानंतर ती तिच्या पायावर उभा राहिली आणि माझ्याकडे पाहून हसली. आपली लेकरं दोनदा पायावर उभी राहतात, एकदा पायाने आणि दुसऱ्यांदा कर्तृत्वाने. उभे राहण्याच्या या दोन्ही वेळा प्रत्येक बापासाठी अभिमानास्पद असतात. प्रयत्न करण्याची कला निसर्ग जन्मजात देत असतो उलट आपणच तुला हे जमत नाही, जमणार नाही वगैरे भंपक गोष्टी लेकरांच्या डोक्यावर बिंबवतो. लेकरं सगळ्यांनाच असतात ओ पण त्यांच्याकडून शिकण्याचा दृष्टीकोन सगळ्यांनाच असेल असे नाही. हा दृष्टीकोन वृद्धिंगत व्हावा याचसाठी हा शब्दप्रपंच.

वक्ता तथा लेखक : विशाल गरड

दिनांक : ५ नोव्हेंबर २०२०

लॉकडाऊन - ज्ञानेश्वर जाधवर

माझे मित्र ज्ञानेश्वर जाधवर लिखित लॉक डाऊन ही कादंबरी आज वाचून पूर्ण झाली. गेल्या नऊ महिन्यांपासून आपण सर्वजण या कोरोनाच्या वातावरणात जगत आहोत या दरम्यान प्रत्येकानेच अनेक बऱ्या वाईट गोष्टी अनुभवल्या असतील पण ज्ञानेश्वर जाधवर यांनी त्या गोष्टीना पुस्तकात कैद करून त्या आठवणी अजरामर केल्या त्याबद्दल प्रारंभीला त्यांचे आभार. एका मध्यमवर्गीय कुटुंबाची ही कथा लॉकडाऊन मधील अनेक घटनांची साक्षीदार आहे. कोरोनाशी संबंधित सर्व माहितीचा खजिना लेखकाने अतिशय कल्पकतेने कथेत गुंफला आहे. जरी सध्या 'कोरोना' हा शब्द उच्चारला तरी इरिटेट होत असले तरी लेखक ज्ञानेश्वर जाधवर यांनी मात्र तीच माहिती खूप रंजक पद्धतीने पुस्तकात मांडल्याने ती वाचताना कंटाळवाणी वाटत नाही.

वाईट प्रसंग आला की आपल्या गावाकडच्या मातीची आणि तिथल्या माणसांची आठवण प्रकर्षाने येते. या पुस्तकात देखील पुणे शहर व परिसरात घडणारी कथा आठवणींच्या स्वरूपात अधून मधून गावाकडे आणि गावच्या टेकडीवर फेरफटका मारत राहते. आजवर जे जे काही आपण न्युज चॅनेलवर पाहिलंय, सोशल मिडियावर वाचलंय त्या सर्व गोष्टींची या कादंबरीत रिविजन होते. कादंबरीतील पात्रांच्या परस्पर संवादातून कोरोना आजाराविषयी खूप सखोल माहिती देण्याचा प्रयत्न लेखकाने केला आहे. ही कादंबरी जरा लवकर प्रकाशित व्हायला हवी होती असे वाचताना वाटते. कोविड वार्डातील रुग्णांनी सांगितलेल्या पारधी, सफाई कामगार, वेश्या, भाजीवाले, बिगारी कामगार यांच्या गोष्टी भयानक वाटतात. लेखकाने लॉक डाऊन मधील असंख्य उदाहरणांना एका साखळी मध्ये गुंतवून व्यवस्थेला खुबीने प्रश्न विचारले आहेत. 

उत्तरार्धात कादंबरीच्या नायकाचा त्याच्या बायकोशी झालेला आभासी संवाद कोरोनाकाळात घडलेल्या आणि घडवलेल्या कृष्णकृत्याचा आरसा आहे. शेवटच्या भागात धर्माबद्दल टोकाची कट्टरता बाळगणाऱ्या व्यक्तींना उदाहरणासह स्पष्टीकरण देऊन कथेचा शेवट केला आहे. भविष्यात 'लॉकडाऊन' हे पुस्तक कोरोना काळातला एक दस्तावेज असेल ज्यात पुढच्या पिढीला कोरोनाच्या भयंकर संकटाच्या पाऊलखुणा या पुस्तकाच्या माध्यमातून अनुभवता येणार आहेत त्यामुळे जेव्हा केव्हा ही कादंबरी उपलब्ध होईल तेव्हा विकत घेऊन नक्की संग्रही ठेवा. प्रिय वाचकहो, ज्याप्रमाणे आपण ज्ञानेश्वर जाधवर यांच्या 'यसन'वर प्रेम केलंत तसंच 'लॉकडाऊन' वरही कराल हिच अपेक्षा.

वक्ता तथा लेखक : विशाल गरड

दिनांक : ३ नोव्हेंबर २०२०

द आंत्रप्रन्योर

पुस्तकाची सुरुवात 'आंत्रप्रन्योर' या शब्दाने होते आणि शेवट 'Larger than Life' या शब्दाने होतो. संपुर्ण पुस्तक वाचल्यावर हाच विचार मनावर ठसतो. लेखक ओळखीचा असल्याने वाचताना पुस्तकातला नायक म्हणून त्याचाच चेहरा सतत आठवत होता. शरदराव माझ्यासाठी एक मित्र म्हणून जेवढे मोठे आहेत त्याहून हे पुस्तक वाचल्यानंतर ते माणूस म्हणून मोठे वाटतात कारण स्वतःची जिंदगी त्यांनी कसलाही फिल्टर न लावता या पुस्तकात मांडली आहे. जे घडलं, जे अनुभवलं ते जसेच्या तसे इथे वाचता येते.

 

'रॅट रेस' सदरात सगळ्या नोकऱ्यांचा आणि स्पर्धा परीक्षांचा पंचनामा केलाय. कलेक्टर या पदाला हुशारी चे सर्वोच्च शिखर समजणाऱ्या युवकांनी आपला आदर्श कोण असावं, कोण नसावं आणि का असावं याचे उत्तर लेखकाने पहिल्याच सदरात किमान शब्दात समजून सांगितलंय. "जो सतत काम करत असतो त्याला भूतकाळ सांगण्यासाठी वेळ नसतो" हे वाक्य जाम आवडलं आपल्याला. 'मेंटर' या सदरात लेखकाने स्पर्धा परीक्षेची तयारी करणाऱ्या  नवोदित युवकांना स्वानुभव सांगता सांगता ज्या कानपिचक्या दिल्यात त्या वास्तव सांगून जातात.

मुलगा आणि बापाच्या नात्यातला उलगडा लेखकाने खूप सुंदर मांडला आहे. बहुतांशी बाप-लेकातला संवाद असाच असतो त्यामुळे प्रत्येक मध्यमवर्गीय युवकाला ही गोष्ट स्वतःची वाटते आणि तो स्वतःला त्यात शोधातही बसतो. पृष्ठ क्रमांक एकशे बावीस वर महाराजांचा उल्लेख आहे तो अतिशय समर्पक आणि पुस्तकाच्या विषयाला अनुसरून मांडला आहे तसेच पृष्ठ क्रमांक एकशे एकोणऐंशी वर टायटॅनिक चित्रपटातील हिमनगाचे उदाहरण देऊन मांडलेला विचार जबरदस्त वाटला

"सॅप कोर्स करून ज्या कंपनीत जॉबची अपेक्षा करत होतो त्याच कंपनीच्या सीईओ सोबत लंडन मध्ये डिनर केलं".

व्हिजन या सदरात पृष्ठ क्रमांक एकशे सदूसष्ठ वरचे हे वाक्य वाचताना अंगावर शहारा येतो. "यंग आंत्रप्रन्योर अवार्ड गोज टू मि.शरद तांदळे फ्रॉम इंडिया" हे वाचताना अभिमान वाटतो आणि "हे सगळं बघायला बाप हवा होता", "बघा पप्पा आज मी कुठे उभा आहे" ही वाक्य डोळ्यातले पाणी उपसून बाहेर काढतात.

हे पुस्तक शरद तांदळे यांची सक्सेस स्टोरी आहे पण इतर सक्सेस स्टोऱ्यांपेक्षा वेगळी, ज्यात उद्योजक होण्यासाठी गरजेच्या अतिशय लहान लहान गोष्टी सांगितल्या आहेत, नव्याने या क्षेत्रात येऊ पाहणाऱ्या युवकांना शरदरावांनी सोप्या भाषेत महत्वपूर्ण गोष्टी सांगितल्या आहेत. स्वतःच्या चुका ठळकपणे सांगताना त्यांनी हातचा ठेवला नाही. या पुस्तकातला त्यांचा खरेपणा मनाला भावतो. संघर्ष काळातली प्रत्येक ठेच त्यांनी पुस्तकात मांडली आहे. 'द आंत्रप्रन्योर' हे पुस्तक ऍमेझॉन, फ्लिपकार्टवर सहज उपलब्ध आहे, विकत घेऊन नक्की वाचा.

वक्ता तथा लेखक : प्रा. विशाल गरड

दिनांक : १ नोव्हेंबर २०२०